Ο καρκίνος του μαστού κατά την εγκυμοσύνη είναι σπάνιος και οι γυναίκες που διαγιγνώσκονται με αυτόν συνήθως κατακλύζονται με συναισθήματα, όπως σοκ, φόβος, θλίψη και άγχος σε μια χρονική περίοδο της ζωής τους που θεωρείται χαρούμενη.

 

 

Η κύηση μετράται σε «τρίμηνα». Κάθε τρίμηνο της εγκυμοσύνης αντιπροσωπεύει έναν αριθμό εβδομάδων.

• Πρώτο τρίμηνο - από τη σύλληψη έως τις 12 εβδομάδες.

• Δεύτερο τρίμηνο - 13-28 εβδομάδες.

• Τρίτο τρίμηνο - 28 εβδομάδες έως τον τοκετό.

Η διάρκεια της εγκυμοσύνης καθορίζει και τις θεραπευτικές επλογές μετά από την διάγνωση

 

 

Πώς γίνεται η διάγνωση του καρκίνου του μαστού κατά την εγκυμοσύνη;

Η διάγνωση τίθεται με την «τριπλή αξιολόγηση» όπως και σε όλες τις γυναίκες που πάσχουν από καρκίνο του μαστού.

Το πρώτο μέρος της αξιολόγησης περιλαμβάνει την κλινική εξέταση του μαστού που εκτελείται από εξειδικευμένο χειρουργό μαστού. Το υπερηχογράφημα μαστών και ενδεχομένως η μαγνητική μαστογραφία αποτελούν χρήσιμες και απαραίτητες απεικονιστικές εξετάσεις καθώς επίσης και η ψηφιακή μαστογραφία. Τέλος η διάγνωση τίθεται οριστικά με την βιοψία πυρήνα (core biopsy) όπου μέσω μιας ειδικής βελόνας αφαιρείται μικρή ποσότητα ιστού από την ύποπτη περιοχή του μαστού και στέλνεται για παθολογοανατομική εξέταση σε ειδικό εργαστήριο.

Σε ορισμένες περιπτώσεις όπου η διάγνωση δεν μπορει να τεθεί με την βιοψία πυρήνα , τότε πραγματοποιείται χειρουργική βιοψία εκτομής με ή και χωρίς οδηγό συρμα που μπορεί να γίνει υπό τοπική ή γενική αναισθησία.

Παράλληλα οι μασχαλιαίοι λεμφαδένες ελέγχονται με χρήση υπερηχογραφήματος και διενεργείται βιοψία δια λεπτής βελόνης(FNA). Η κατάσταση των λεμφαδένων παίζει σημαντικό ρόλο για την διάγνωση και την περαιτέρω θεραπεία και γι αυτό το λόγο πάντα ελέγχονται πρίν και μετά την χειρουργική επέμβαση.

Εάν αποφασίσετε να θηλάσετε μόλις γεννηθεί το μωρό σας ή ήδη θηλάζετε κατά την διάρκεια των εξετάσεων, θα πρέπει να σταματήσετε λαμβάνοντας κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή που διακόπτει την παραγωγή γάλακτος.

 

 

Ποιες είναι οι θεραπευτικές επιλογές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης;

Ο χειρουργός μαστού σε συνεργασία με τον ογκολόγο και τον μαιευτήρα θα σας συμβουλεύσουν για τις πιθανές θεραπευτικές επιλογές σας κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης . Σε γενικές γραμμές, η θεραπεία θα εξαρτηθεί από τον τύπο και την έκταση του καρκίνου του μαστού, το τρίμηνο της κυήσεως και τις προσωπικές επιθυμίες της ασθενούς.

 

Συνεχίζοντας την εγκυμοσύνη σας…

Ο τερματισμός της κύησης συνήθως δεν συνιστάται όταν διαγνωσθεί καρκίνος του μαστού. Οι περισσότερες γυναίκες θα μπορέσουν να συνεχίσουν με την εγκυμοσύνη τους ενώ έχουν υποβληθεί ή υποβάλλονται σε θεραπεία για τον καρκίνο του μαστού. Ωστόσο, ορισμένες γυναίκες επιλέγουν να διακόψουν την εγκυμοσύνη τους και η απόφαση αυτή είναι πολύ προσωπική. Μπορεί να γίνει μόνο από εσάς ή από εσάς με τον σύντροφό σας αν έχετε, και  μετά από συζήτηση με την ομάδα  των ειδικών και τον μαιευτήρα σας.

Δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι ένας τερματισμός θα βελτιώσει την πρόγνωση για τις γυναίκες που έχουν διαγνωσθεί με καρκίνο του μαστού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ωστόσο, ένας τερματισμός μπορεί να συζητηθεί εάν συνιστάται χημειοθεραπεία κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου (για παράδειγμα, αν ο καρκίνος του μαστού είναι ένας τύπος που μπορεί να αναπτυχθεί πιο γρήγορα ή έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος). Ό, τι κι αν αποφασίσετε, είναι σημαντικό να κάνετε τη σωστή επιλογή για εσάς και το μωρό σας.

 

Μπορεί ο καρκίνος του μαστού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης να επηρεάσει το έμβρυο;

Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο καρκίνος του μαστού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης επηρεάζει την ανάπτυξη του μωρού σας στη μήτρα. Ο καρκίνος δεν θα μεταδοθεί στο μωρό σας και δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι το παιδί σας θα αναπτύξει καρκίνο αργότερα λόγω του ότι έχετε διαγνωσθεί με καρκίνο του μαστού ενώ είστε έγκυος.

Ο καρκίνος του μαστού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι πιο επιθετικός;

Δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία που να δείχνουν πως ο καρκίνος του μαστού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι πιο επιθετικός από τον καρκίνο του μαστού που εμφανίζεται σε άλλες χρονικές περιόδους. Ωστόσο, επειδή η διάγνωση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης γίνεται συχνά καθυστερημένα ο καρκίνος ενδέχεται να βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο ανάπτυξης.

Θεραπεία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τον τοκετό

Οι παρακάτω θεραπείες μπορεί να δοθούν ανάλογα με το τρίμηνο σας και εάν έχετε γεννήσει το μωρό σας. Εάν βρίσκεστε κοντά στο τέλος της εγκυμοσύνης σας, η ομάδα ειδικών μπορεί να αποφασίσει να καθυστερήσει τη θεραπεία έως και μετά τη γέννηση. Εάν θηλάζετε, θα πρέπει να σταματήσετε πριν λάβετε κάποια θεραπεία.

Χειρουργική επέμβαση

Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να γίνει με ασφάλεια κατά τη διάρκεια όλων των τριμήνων της εγκυμοσύνης. Πολλές γυναίκες με καρκίνο του μαστού έχουν τη δυνατότητα επιλογής ανάμεσα στη χειρουργική επέμβαση μαστεκτομής και διατήρησης του μαστού.Η μαστεκτομή περιλαμβάνει την  αφαίρεση ολόκληρου του μαστού συμπεριλαμβανομένης της περιοχής της θηλής, ενώ η χειρουργική επέμβαση διατήρησης του μαστού που  συνήθως αναφέρεται ως ογκεκτομή ή ευρεία τοπική εκτομή, περιλαμβάνει την αφαίρεση μόνο του καρκινικού όγκου με τμήμα υγιούς ιστού γύρω από αυτόν.Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης οι ασθενείς έχουν περισσότερες πιθανότητες να υποβληθούν σε μαστεκτομή και αυτό διότι στις περισσότερες περιπτώσεις μετά από μαστεκτομή δεν απαιτείται ακτινοθεραπεία, κατι που  δεν ισχύει μετα από μια ογκεκτομή. Η ακτινοθεραπεία γενικά δεν συνιστάται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Εάν η χειρουργική επέμβαση επιτρέπει την διατήρηση του μαστού και θεωρείται επιλογή σας, αυτό μπορεί να γίνει κατά το τρίτο τρίμηνο, καθώς η ακτινοθεραπεία μπορεί να γίνει μετά τη γέννηση του μωρού.

Αν η διάγνωση γίνει κατά το δεύτερο τρίμηνο και χρειάζεται η χορήγηση χημειοθεραπείας μετά από τη χειρουργική επέμβαση, ενδέχεται να υποβληθείτε σε επέμβαση διατήρησης του μαστού (αν είναι απαραίτητο) αντί για μαστεκτομή. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η ακτινοθεραπεία θα χορηγηθεί μετά τη χημειοθεραπεία και μετά τη γέννηση του μωρού σας.

 

Οι μασχαλιαίοι λεμφαδένες είναι αναγκαίο να εκτιμηθούν για να διαπιστωθεί αν έχουν καρκινικές μεταστάσεις. Η διάγνωση γι αυτό τίθεται με την βιοψία του λεμφαδένα φρουρού (βλ σχετικά) κατά τη διάρκεια της επέμβασης (ογκεκτομή ή μαστεκτομή) δίχως όμως με τη χρήση ραδιοϊσότόπου παρά μόνο με χρωστική ενώ μια άλλη επιλογή αποτελεί και η προεγχειρητική (πριν από την τελική επέμβαση) βιοψία των λεμφαδένων  με χρήση υπερηχογραφήματος και λεπτής βελόνης (FNA) ή κόπτουσας βελόνης(core biopsy).

Σε οποιαδήποτε περίπτωση διαπιστωθεί μεταστατική καρκινική διήθηση των λεμφαδένων τότε πρέπει να πραγματοποιηθεί μαζί με την τελική επέμβαση (ογκεκτομή ή μαστεκτομή) και μασχαλιαίος λεμφαδενικός καθαρισμός (αφαίρεση όλων των λεμφαδένων της μασχάλης) 

Οποιοδήποτε είδος χειρουργικής επέμβασης πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία και  θεωρείται ασφαλής κατά την εγκυμοσύνη παρόλο που υπάρχει ένας πολύ μικρός κίνδυνος αποβολής ειδικά κατά το πρώτο τρίμηνο της.

 

 

Χημειοθεραπεία

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης χορηγούνται συγκεκριμένοι συνδυασμοί χημειοθεραπείας. Τα αντιεμετικά και τα κορτικοστεροειδή θεωρούνται ασφαλή για τις έγκυες γυναίκες. Η χημειοθεραπεία θα πρέπει να αποφεύγεται κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου, καθώς μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο έμβρυο ή αποβολή. Γενικά, η χημειοθεραπεία κατά τη διάρκεια του δεύτερου και τρίτου τριμήνου είναι ασφαλής. Οι περισσότερες γυναίκες που λαμβάνουν θεραπεία κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα και συνεχίζουν να έχουν υγιή μωρά, αν και υπάρχουν κάποιες ενδείξεις που υποδηλώνουν μια μικρή αύξηση του κινδύνου  για ελλειποβαρή (μικρού βάρους) νεογνά ή /και πρόωρου τοκετού. H χημειοθεραπεία ωστόσο θα πρέπει να διακόπτεται τρεις έως τέσσερις εβδομάδες πριν από τον τοκετό ώστε να αποφεύγονται επιπλοκές όπως οι λοιμώξεις κατά τη διάρκεια του ή μετά από αυτόν και μπορεί να συνεχιστεί μετά τη γέννηση του μωρού.

Ο θηλασμός θα πρέπει να αποφεύγεται κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας καθώς μερικά χημειοθεραπευτικά φάρμακα περνούν μέσω της κυκλοφορίας του αίματος στο μητρικό γάλα.

 

Ακτινοθεραπεία

Η ακτινοθεραπεία δεν συνιστάται συνήθως σε οποιοδήποτε στάδιο της εγκυμοσύνης,

καθώς ακόμη και μια πολύ χαμηλή δόση μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στο έμβρυο. Εάν η διάγνωση του καρκίνου γίνει κατά το δεύτερο τρίμηνο και χρειάζεται η χορήγηση χημειοθεραπείας,

η ακτινοθεραπεία σε αυτή την περίπτωση θα γίνει μετά τον τοκετό. Εάν η ασθενής είναι κατάλληλη για επέμβαση διατήρησης του μαστού και η διάγνωση έχει γίνει κατά το τρίτο τρίμηνο της κυήσεως, η ακτινοθεραπεία μπορεί να καθυστερήσει και να ολοκληρωθεί μετά από την χειρουργική επέμβαση και οποιαδήποτε χημειοθεραπεία.

 

 

Ορμονική (ενδοκρινική) θεραπεία

Εάν ο καρκίνος του μαστού έχει θετικούς τους οιστρογονικούς υποδοχείς(που σημαίνει ότι τα οιστρογόνα διεγείρουν τα κύτταρα του καρκίνου του μαστού ώστε να αναπτυχθούν), τότε η ασθενής χρειάζεται να υποβληθεί και σε ορμονοθεραπεία. Ο σχετιζόμενος με την εγκυμοσύνη καρκίνος του μαστού είναι λιγότερο πιθανό να έχει θετικούς ορμονικούς υποδοχείς σε σύγκριση με τις μη έγκυες γυναίκες. Οι πιο συχνά συνταγογραφούμενες ορμονοθεραπείες για νεότερες γυναίκες που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού είναι η ταμοξιφαίνη και η γοσερελίνη (Zoladex) που όμως δεν χορηγούνται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή του θηλασμού.

 

 

Στοχευμένη θεραπεία

(μερικές φορές αποκαλούμενες βιολογικές θεραπείες)

Οι στοχευμένες θεραπείες εμποδίζουν την ανάπτυξη και την εξάπλωση του καρκίνου. Στοχεύουν και παρεμβαίνουν στις διαδικασίες των κυττάρων που προκαλούν την ανάπτυξη του καρκίνου. Η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη στοχευμένη θεραπεία είναι η χρήση της τραστουζουμάμπης (Herceptin), η οποία χρησιμοποιείται για τον καρκίνου του μαστού που είναι HER2 θετικός  (υποδοχέας ανθρώπινου επιδερμικού αυξητικού παράγοντα 2). Οι στοχευμένες θεραπείες δεν χορηγούνται συνήθως κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και ο θηλασμός δεν συνιστάται κατά τη διάρκεια της θεραπείας με τραστουζουμάμπη ή εντός έξι μηνών από την τελευταία δόση.

 

 

Τοκετός

Πολλές γυναίκες που διαγνώστηκαν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους με καρκίνο του μαστού ολοκληρώνουν την εγκυμοσύνη τους και δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα κατά τη διάρκεια του τοκετού εξαιτίας της θεραπείας τους .Εάν το μωρό γεννηθεί πρόωρο, ενδεχομένως θα χρειαστεί θεραπεία με ενέσιμα κορτικοστεροειδή που θα βοηθήσουν στην ανάπτυξη του και θα μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης αναπνευστικών προβλημάτων του. 

Η καισαρική τομή επίσης καλό είναι να αποφεύγεται , καθώς μπορεί να υπάρξουν επιπλοκές που σχετίζονται με αυτήν, όπως οι λοιμώξεις , αφού υπάρχει καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος εξαιτίας της χημειοθεραπείας.

 

 

Θηλασμός

Όσες γυναίκες πρόκειται να υποβληθούν σε θεραπεία για τον καρκίνο του μαστού, πρέπει να σταματήσουν (ή να μην ξεκινήσουν) τον θηλασμό. Ο θηλασμός μπορεί να πραγματοποιηθεί μετά την ολοκλήρωση της χειρουργικής επέμβασης καρκίνου του μαστού, και εφόσον η ασθενής δεν χρειάζεται να υποβληθεί σε χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία ή ορμονοθεραπεία.

Εάν η ασθενής δεν πρόκειται να υποβληθεί σε καμία από τις παραπάνω θεραπείες παρά μόνο σε χειρουργική επέμβαση,τότε μπορεί να θηλάσει από τον ετερόπλευρο μαστό. Παρόλο που πολλές γυναίκες είναι σε θέση να παράγουν γάλα από τον χειρουργημένο μαστό, η ποσότητα γάλακτος συχνά μειώνεται. Ο θηλασμός από τον μαστό που έχει υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει μαστίτιδα (λοίμωξη) που θεραπεύεται δύσκολα και απαιτεί αρκετό χρόνο.

 

 

Αντιμετωπίζοντας τον καρκίνο του μαστού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Η διάγνωση με καρκίνο  κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή αμέσως μετά τη γέννηση του μωρού σας μπορεί να είναι πολύ ψυχοφθόρα και ενώ το μωρό σας χρειάζεται φροντίδα. Μιλήστε σε ανθρώπους που βρίσκονται κοντά σας για το πώς αισθάνεστε και αναζητείστε βοήθεια από ειδικούς που θα σας κατευθύνουν επαρκώς. Ίσως να είναι χρήσιμο να μοιραστείτε τα συναισθήματά σας και  με άλλους που είχαν παρόμοια εμπειρία με εσάς. Σε κάθε περίπτωση όμως η γνώση της κατάστασης σας και τα βήματα της θεραπείας σας πρέπει να συζητηθούν με την ειδική ομάδα ιατρών που θα σας αναλάβουν όπως ο χειρουργός μαστού, ο ογκολόγος και ο μαιευτήρας σας. 

 

 

 

Παναγιώτης Παππάς, MD, MSc

Γενικός Χειρουργός

Χειρουργός Μαστού

Χειρουργική Ογκολογία

Ογκοπλαστική & Επανορθωτική Χειρουργική Μαστού