Η Διεγχειρητική ακτινοθεραπεία (IORT) είναι μια θεραπεία για τον καρκίνο του μαστού στην οποία η ακτινοβολία εφαρμόζεται στοχευμένα απευθείας σε μια μικρή περιοχή του μαστού και μόνο μια φορά. Είναι διαφορετική από τη συνήθη μέθοδο παροχής ακτινοβολίας, στην οποία ένα μεγαλύτερο μέρος του σώματος (όπως ένα ολόκληρο όργανο) δέχεται ακτινοβολία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Πώς χρησιμοποιείται η διεγχειρητική ακτινοθεραπεία για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού;

Στη θεραπεία του καρκίνου του μαστού, η IORT χρησιμοποιείται σε ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε ογκεκτομή (αφαίρεση ενός όγκου από το στήθος), αντί μαστεκτομής (αφαίρεση ολόκληρου του μαστού). Η συσκευή παρέχει IORT χαμηλής ενέργειας, υψηλής δόσης ακτινοβολίας απευθείας στο υπόστρωμα του όγκου (κοιλότητα που έχει απομείνει μετά την αφαίρεση του όγκου από τον μαστό) στο χειρουργείο, αμέσως μετά την ογκεκτομή (αφαίρεση του όγκου).

Μετά την ογκεκτομή, ένα σφαιρικό απλικατέρ στη συσκευή IORT τοποθετείται απευθείας στην κοιλότητα της ογκεκτομής και διοχετεύει μια μικρότερη δόση ακτίνων Χ από αυτήν που διοχετεύεται σε μια καθιερωμένη θεραπεία ακτινοβολίας. Η θεραπεία IORT συνήθως διαρκεί περίπου 30 λεπτά.

Ποιοί ασθενείς με καρκίνο μαστού θα πρέπει να λαμβάνουν διεγχειρητική ακτινοθεραπεία;

Οι ασθενείς που μπορούν να ωφεληθούν περισσότερο με την χρήση IORT έχοντας διαγνωσθεί με καρκίνο μαστού είναι οι άνω των 50 ετών και βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο της νόσου.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της διεγχειρητικής ακτινοθεραπείας;

Η IORT έχει τα ακόλουθα πλεονεκτήματα:

• Η απαιτούμενη ακτινοβολία μπορεί να διοχετευθεί στον ιδιο χρόνο του χειρουργείου. Το "πρότυπο" πρόγραμμα ακτινοθεραπείας για τον καρκίνο του μαστού είναι πέντε ημέρες την εβδομάδα για διάστημα έως έξι εβδομάδες. 

• Η IORT εξοικονομεί χρόνο και είναι πιο βολική για τον ασθενή.

• Η δόση ακτινοβολίας  είναι πολύ μικρότερη από αυτή της εξωτερικής ακτινοθεραπείας.

• Τα γειτονικά φυσιολογικά όργανα και οι ιστοί λαμβάνουν λιγότερη ακτινοβολία σε σχέση με την εξωτερική ακτινοθεραπεία.

• Εάν κριθεί απαραίτητο, ο ασθενής μπορεί να υποβληθεί και σε άλλη ογκεκτομή εάν ένας άλλος όγκος βρεθεί μελλοντικά  στον μαστό.

• Η IORT κοστίζει σημαντικά λιγότερο από την εξωτερική ακτινοθεραπεία.

Ποιες είναι οι παρενέργειες της διεγχειρητικής ακτινοθεραπεία;

Οι κύριες παρενέργειες της IORT είναι οι μώλωπες και η συσσώρευση υγρού στον μαστό.

Η Ηλεκτροχημειοθεραπεία (ECT- Electrochemotherapy) είναι μια επαναστατική μέθοδος χημειοθεραπείας για συγκεκριμένη ομάδα ασθενών που έχουν προσβληθεί από καρκίνο του μαστού και έχουν εμφανίσει τοπικές υποτροπές στο δέρμα του θώρακα, της πλάτης και των άνω άκρων.

Είναι ένας συνδυασμός:

α) Χημειοθεραπείας που εγχύεται εντός του όγκου ή στην κυκλοφορία του αίματος

β) Χρησης ενός ηλεκτρικού παλμού όπου ο χημειοθεραπευτικός παράγοντας εισχωρεί στα καρκινικά κύτταρα με ηλεκτροδιάτρηση.

Ηλεκτρόδια μεταδίδουν ένα ηλεκτρικό παλμό στον όγκο και αλλάζουν το εξωτερικό στρώμα του καρκινικού κυττάρου (μεμβράνη) με αποτέλεσμα να καθιστά ευκολότερη την εισαγωγή του χημειοθεραπευτικού παράγοντα μέσα στο κύτταρο.

Τύποι καρκίνου του δέρματος που η ηλεκτροχημειοθεραπεία μπορεί να θεραπεύσει

Η ηλεκτροχημειοθεραπεία χρησιμοποιείται για καρκίνους που αναπτύχθηκαν ή έχουν εξαπλωθεί στο δέρμα. 

Αυτοί περιλαμβάνουν:

• Το Βασικοκυτταρικό και το Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του δέρματος

• Το Μελάνωμα

• Το Σάρκωμα Kaposi

• Τον Καρκίνο του Μαστού που έχει εξαπλωθεί στο δέρμα

• Τον καρκίνο της Κεφαλής και του Τραχήλου που έχουν εξαπλωθεί στο δέρμα

Η Ηλεκτροχημειοθεραπεία έχει εγκριθεί από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Φροντίδας Αριστείας (NICE- National Institute for Health and Care Excellence) του Ηνωμένου Βασιλείου ως θεραπεία για να ανακουφίσει τα συμπτώματα στα άτομα με καρκίνο που προσβάλουν το δέρμα τους. Μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο των συμπτωμάτων, όταν οι ασθενείς δεν ανταποκρίνονται σε άλλες θεραπείες. 

Ωστόσο είναι μια αρκετά νέα θεραπεία και οι μελέτες εξετάζουν συνεχώς το πόσο καλά λειτουργεί και ποιοί ασθενείς μπορούν πραγματικά να ωφεληθούν πραγματικά από αυτήν.

Πως πραγματοποιείται;

Η Ηλεκτροχημειοθεραπεία στα περισσότερα κέντρα πραγματοποιείται στην αίθουσα του χειρουργείου και υπό γενική αναισθησία , ενώ μετά οι ασθενείς χρειάζεται να παραμείνουν στο νοσοκομείο συνήθως για μια ημέρα.

Κατά την επέμβαση εγχύεται ενδοφλεβίως μια χημειοθεραπευτική ουσία( σισπλατίνη ή η βλεομυκίνη) και μετά από λίγο τα ειδικά ηλεκτρόδια (βελόνες) τοποθετούνται στην περιοχή της βλάβης και αρχίζει η διαδικασία της χορήγησης των ηλεκτρικών ώσεων.

Οι ηλεκτρικοί παλμοί προέρχονται από μια ειδική συσκευή. Ο χειρουργός  τοποθετεί τα ηλεκτρόδιο πάνω στις περιοχές του δέρματος με τις μεταστατικές καρκινικές βλάβες. Η επέμβαση έχει διάρκεια περίπου 30 λεπτών αλλά ενδέχεται να διαρκέσει περισσότερο ανάλογα με το μέγεθος και τον αριθμό των βλάβών που υπάρχουν.

Επιπλοκές της Ηλεκτροχημειοθεραπείας

Δεν έχουν παρατηρηθεί μείζονες μετεγχειρητικές επίπλοκές μετα από την Ηλεκτοχημειοθεραπεία

Η κύρια μόνο ανεπιθύμητη ενέργεια είναι ο πόνος στην περιοχή όπου πραγματοποιείται η τοποθέτηση των ηλεκτροδίων στο δέρμα αλλά είναι συνήθως ήπιος και διαρκεί για μια-δυο μέρες.

Τι λένε οι μελέτες για την Ηλεκτροχημειοθεραπεία

Μέχρι στιγμής, οι ερευνητές έχουν χρησιμοποιήσει την Ηλεκτροχημειοθεραπεία για τον έλεγχο των συμπτωμάτων του μεταστατικού η υποτροπιάζοντος καρκίνου του μαστού στο δέρμα, όταν οι άλλες θεραπείες έχουν αποτύχει ή δεν μπορούν να εφαρμοστούν για διάφορους λόγους. Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά και σε ορισμένες περιπτώσεις ασθενών εντυπωσιακά. Παρολα αυτά είναι μια αρκετά νέα μέθοδος και χρειάζεται χρόνος ώστε να παγιωθεί ως θεραπεία εκλογής σε συγκεκριμένες ομάδες ασθενων που πάσχουν από μεταστατικό καρκίνο στο δέρμα μετά από καρκίνο του μαστού. 

Τι είναι η Βιοψία του Φρουρού Λεμφαδένα;

Μελέτες έχουν δείξει ότι η τεχνική του φρουρού λεμφαδένα παρέχει μια ακριβή εκτίμηση των λεμφαδένων της μασχάλης σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού. Ο φρουρός λεμφαδένας αποτελεί τον πρώτο λεμφαδένα ή ομάδα λεμφαδένων στην μασχάλη στον οποίο μπορεί να εξαπλωθεί ο καρκίνος του μαστού. Εάν αυτός είναι ελεύθερος διήθησης από τα καρκινικά κύτταρα, τότε δεν απαιτείται περαιτέρω χειρουργική επέμβαση στη μασχάλη. Στις 7 από τις 10 γυναίκες με καρκίνο του μαστού, οι λεμφαδένες δεν επηρεάζονται και έτσι η εκτεταμένη χειρουργική επέμβαση στην μασχάλη και οι παρενέργειές της μπορεί να αποφευχθούν.

Ωστόσο, εάν οι λεμφαδένες βρεθούν με μεταστατική νόσο, θα απαιτηθεί περαιτέρω χειρουργική επέμβαση για την μασχάλη με μια δεύτερη επέμβαση για την αφαίρεση των υπολοίπων λεμφαδένων.

​

Τι είναι η μέθοδος (OSNA) One Step Nucleic Acid Amplification;

Η τεχνική αυτή πραγματοποιείται σε λεμφαδένες και ενώ οι ασθενείς με καρκίνο του μαστού υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση, αποφεύγοντας την ανάγκη για μια δεύτερη επέμβαση εάν ο καρκίνος  έχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες.

​

Πώς πραγματοποιείται;

Η αφαίρεση του λεμφαδένα φρουρού συνήθως πραγματοποιείται ταυτόχρονα με την  προγραμματισμένη επέμβαση για τον καρκίνο του μαστού. Η τεχνική για τον προσδιορισμό των φρουρών λεμφαδένων περιλαμβάνει την έγχυση δύο ουσιών:

1) έγχυση μιας μικρής ποσότητας ραδιοσεσημασμένης πρωτείνης στο δέρμα γύρω από τη θηλή. Αυτό συνήθως γίνεται την ημέρα πριν την επέμβαση ή μερικές φορές το πρωί της εππέμβασης. Η πρωτεΐνη θα ακολουθήσει τα ίδια λεμφαγγεία (σύστημα αποχέτευσης), που ακολουθούν τα καρκινικά κύτταρα και καταλήγει στους ίδιους λεμφαδένες. Μετά την έγχυση αυτής της ουσίας, ο ασθενής υποβάλλεται σε εξέταση με σπινθηρογράφημα (γ-κάμερα) ώστε να εντοπιστούν οι λεμφαδένες που την έχουν προσλάβει. Το συνολικό ποσό της έκθεσης στην ακτινοβολία ισοδυναμεί με δύο μαστογραφίες έτσι η εξέταση είναι αρκετά ασφαλής. 

Η ραδιενεργός  πρωτεΐνη διατηρείται στους λεμφαδένες φρουρούς για περίπου 24 ώρες.Κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης ο χειρουργός μπορεί να ανιχνεύσει μικρή ποσότητα ραδιενέργειας στους λεμφαδένες  με τη χρήση ενός ανιχνευτή.  Με τον τρόπο αυτό μπορούν να εντοπιστούν και να αφαιρεθούν όλοι οι λεμφαδένες φρουροί και εν συνεχεία να σταλούν για ιστολογική εξέταση ώστε να διαπιστωθεί αν έχουν προσβληθεί από καρκινικά κύτταρα.

2) Κατά τη διάρκεια της επέμβασης, ο χειρουργός ενύει επίσης μια μπλε χρωστική ουσία στο δέρμα στην περιοχή της θηλής. Η ουσία αυτή εν συνεχεία θα περάσει από τα λεμφαγγεία και τελικά θα χρωματίσει τους φρουρούς λεμφαδένες. Μπορεί να οδηγήσει σε μπλε χρωματισμό του δέρματος που μπορεί να παραμείνει ακόμα και για ένα χρόνο. Επίσης ενδέχεται να παρατηρηθεί μπλέ ή πρασινωπός χρωματισμός των ούρων κατά το πρωτο 24ωρο που όμως είναι αβλαβής.

Με την διπλή αυτή τεχνική οι περισσότεροι χειρουργοί είναι σε θέση να εντοπίσουν τους λεμφαδένες φρουρούς με ποσοστό άνω του 95% . Κατά μέσο όρο, δύο λεμφαδένες εντοπίζονται και αφαιρούνται, αν και υπάρχουν περιπτώσεις όπου ανευρίσκονται και περισσότεροι.

3) Οι λεμφαδένες που έχουν αφαιρεθεί αποστέλλονται για ανάλυση από την συσκευή OSNA. Ο παθολογοανατόμος στην συνέχεια ενημερώνει τον χειρουργό για τα αποτελέσματα. Εάν οι λεμφαδένες είναι διηθημένοι από καρκίνο τότε ο χειρουργός θα προχωρήσει στην αφαίρεση και των υπολοίπων μασχαλιαίων λεμφαδένων (Λεμφαδενικός καθαρισμός).

Με αυτήν λοιπόν τη μέθοδο αποφεύγεται μια δευτερη επέμβαση σε περίπτωση που ο φρουρός λεμφαδένα αποδειχθεί θετικός με καρκινική νόσο.